به گزارش اداره ارتباطات و رسانه بنیاد بهره وری موقوفات، بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان فوق تخصصی رضوی شامل سه بخش اصلی تصویربرداری تشخیصی، درمانی و سیکلوترون است و با امکانات پیشرفته همچون تصویربرداری اسپکت، اسپکت سی.تی و پت سی.تی، خدمات تشخیصی و درمانی را به بیماران ارائه می‌کند. به مناسبت بیستم فروردین‌ماه، روز ملی فناوری هسته‌ای، با دکتر «نسیم نوروز بیگی»، رئیس بخش  پزشکی هسته‌ای بیمارستان فوق تخصصی رضوی به گفتگو نشسته‌ایم و درباره امکانات و خدمات این بخش پرسیده‌ایم.

 

 
ابتدا درباره روند طی شده برای راه‌اندازی بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان توضیحاتی بفرمایید.
بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان رضوی در سال 1386 با استفاده از یک دستگاه اسپکت GE (تصویربرداری هسته‌ای) و تنها با سه اطاق درمان در فاز یک بیمارستان راه‌اندازی شد. در سال 1392 و در فاز دوم بیمارستان رضوی، سه دستگاه اسپکت تهیه شد که از این تعداد، دو دستگاه اسپکت و یک دستگاه اسپکت سی.تی است که باعث افزایش کیفیت تصاویر می‌شود. همچنین یک عدد دستگاه پت اسکن زیمنس به همراه سیکلوترون (برای تولید رادیو داروهای مورد نیاز دستگاه پت) در سال 1392 نیز تهیه شد.

تنها مرکز مجهز به پت سی.تی در شرق کشور
در حال حاضر بخش هسته‌ای بیمارستان رضوی، تنها مرکز دارنده پت سی تی در شرق کشور است که از این دستگاه برای تصویربرداری تومورهای بدن استفاده می‌شود. از سال 1392 با  تحویل گرفتن داروهای مورد نیاز این پت سی.تی از سازمان انرژی اتمی با طول عمر 110 دقیقه، ارائه خدمات به بیماران با این دستگاه شروع شد. به لحاظ اهمیت این داروها و افزایش بهره‌وری و خدمت‌رسانی بهتر و بیشتر به مراجعین، بیمارستان رضوی تصمیم گرفت با فراگیری دانش تولید رادیو داروهای مورد نیاز این دستگاه، مستقیماً خودش با استفاده از این داروها از دستگاه سیکلوترون نسبت به تأمین رادیو داروهای ضروری، بی‌نیاز شود. 

خدماتی که تاکنون با فعالیت بخش پزشکی هسته‌ای به بیماران ارائه شده، چه بوده است؟
از سال 1394 توانستیم نسبت به تولید «سه رادیو دارو» مورد نیاز دستگاه پت اسکن شامل: «FDG»،«گالیوم دو تاتیت» و «گالیوم PSMA» اقدام کنیم. 

تولید هفت رادیو دارو کلیدی برای تشخص سرطان و تومور
داروی FDG نخستین داروی مورد استفاده در تشخیص هشتاد درصد از انواع سرطان‌ها است. داروی «گالیوم دو تاتیت» برای تشخیص تومورهای غدد داخلی بدن استفاده می شود و داروی «گالیوم PSMA» برای تشخیص سرطان پروستات در مردان کاربرد دارد. این سه رادیو دارو طی مدت دو سال یعنی از سال 94 تا 96 توسط متخصصان هسته‌ای بیمارستان رضوی  و با همکاری سازمان انرژی اتمی ایران تولید شدند.
همچنین از سال 1398 تاکنون یعنی طی دو سال، بیمارستان رضوی توانست با اتکا به دانش بومی متخصصان خود و همکاری سازمان انرژی اتمی ایران، چهار رادیو داروی مورد نیاز دستگاه پت اسکن برای تشخیص برخی دیگر از بیماری‌ها تولید کند. این چهار رادیو دارو شامل «گالیوم پنتیک سافور»، «گالیوم فاپی، «گالیوم سیترات» و «NaF» است که به ترتیب برای تشخیص تومورهای مغزی، تومورهای گوارشی و تخمدان، ارزیابی عفونت‌ها با منشاء ناشناخته و  تشخیص تومورهای استخوانی به کار برده می‌شود.

تنها مرکز تولید کننده گالیوم سیترات در کشور
نکته مهم اینکه، در حال حاضر بیمارستان رضوی تنها مرکز درمانی در سطح کشور است که قادر به تولید رادیو داروی «گالیوم سیترات» است و مقاله‌ تخصصی مرتبط با آن نیز در نشریه Clinical Nuclear medicine یکی از معتبرترین نشریات علمی دنیا است، به چاپ رسیده است. این موفقیت تاثیرات بسزایی در زمینه های مختلف از جمله کاهش سفرهای خارجی هموطنان برای تشخیص و درمان به خارج از کشور، جلوگیری از خروج ارز، توسعه گردشگری سلامت و پذیرش بیماران خارجی از کشورهایی مانند عراق و ترکمنستان داشته است.

با توجه به تمرکز شعار سال روی حوزه فعالیت‌های دانش‌بنیان، برای استفاده بیشتر از فناوری پیشرفته چه برنامه‌هایی خواهید داشت؟
یکی از نیاز‌های اولیه برای انجام اسکن توسط داروی گالیوم PSMA (ویژه پروستات) و گالیوم دوتاتیت (برای تومورهای غدد داخلی) استفاده از کاست‌های مورد نیاز تولید رادیو دارو با استفاده از دستگاه ژنراتور است که این فناوری و دانش در اختیار کشورهای خارجی مانند آمریکا و آلمان است و وابستگی در این زمینه، هم از نظر ریالی و هم از نظر زمانی و انتظار ورود سفارشات به داخل کشور، مقرون به صرفه نیست به همین دلیل متخصصان و محققان دستگاه سیکلوترون بیمارستان رضوی از سال 1395 تاکنون با استفاده از تبادلات علمی و ارتباط با مراجع علمی و دانشگاهی خارج از کشور توانستند نسبت به استفاده مجدد از کاست‌ها، موفقیت‌هایی را کسب کنند که در نتیجه این موفقیت، به جای یک نوبت استفاده از هر کاست برای دو بیمار، اکنون ‌می‌توان از هر کاست برای 5 نوبت و جمعاً برای اقدامات تشخیصی روی ده بیمار استفاده کرد.

توسعه یک فناوری برای ارتقا خدمات بخش پزشکی هسته‌ای
در سال جاری نیز با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر استفاده از فناوری پیشرفته و علمی در کارهای تولیدی قصد داریم همین فناوری استفاده مجدد از کاست‌های دستگاه ژنراتور را در بخش پزشکی هسته‌ای در دستگاه سیکلوترون پیاده کنیم و یکی از مهمترین مزایای این کار، افزایش و ارتقاء کیفیت تصاویر تهیه شده توسط دستگاه پت اسکن و کاهش مدت زمان در نوبت قرار گرفتن بیماران برای انجام اسکن و کاهش ریالی و اقتصادی هزینه‌های تشخیصی برای بیماران را در بردارد. 

گفت‌وگو: محمد حسین مروج کاشانی